Inscriptions: Epitaph of Nymfius by his wife
Identification
Reference as: | MPL02170 |
---|---|
Title | Epitaph of Nymfius by his wife |
Trismegistos-No. | 475613 |
Object
Provenance and Location
Find Place | Valentine |
---|---|
Find Context | Reused in a wall of the church of Saint-Jean-Baptiste. |
Latitude | 0.0 |
Longitude | 0.0 |
Current Location | Toulouse, Musée des Augustins |
Inventory number | RA. 197 |
Current Location Details | |
Vicinity |
Object Details
Object Type | slab |
---|---|
Material | marble |
State of Preservation | incomplete |
Dimensions |
width: 197.0 cm height: 73.0 cm depth: unknown |
Letter Size in cm (min) | 0.0 |
Letter Size in cm (max) | 0.0 |
Execution Technique | chiselled |
Religion | Christian |
Decoration
Decoration and Iconography | Inscription within frame shaped as a tabula ansata, with crosses engraved above and below the handles. A large cross in the centre of the tabula divides the poem in two columns. |
---|---|
Decoration Tags |
|
Verse Layouts
-
Prose Verse Presence Carmen Layout Types (Verse) - Left aligned
Scriptio Continua in verse part yes Abbreviations in verse part no Verse Line Correspondence Yes Graphic Signs and Spaces for Easier Carmen Reading - To mark a pentameter in an elegiac couplet (indentation)
- To mark columns
Text
Function | funerary inscription |
---|---|
Language(s) |
|
Verse Type(s) |
|
Rhythmisation | Quantitative scheme |
Inscription & Translations
Column 1:
NYMFIVSAETERNODEVINCTVSMEMBRASOPORE
HICSITVSESTCAELOMENSPIAPERFRVITVR
MENSVIDETASTRAQVIESTVMVLICOMPLECTITVRARTVS
CALCAVITTRISTESSANCTAFIDESTENEBRAS
5TETVAPROMERITISVIRTVTISADASTRAVEHEBAT
INTVLERATQVEALTODEBITAFAMAPOLO
IMMORTALISERISNAMMVLTALAVDEVIGEBIT
VIVAXVENTVROSGLORIAPERPOPVLOS
TECOLVITPROPRIVMPROVINCIACVNCTAPARENTEM
10OPTABANTVITAMPVBLICAVOTATVAM
EXCEPERETVOQVONDAMDATAMVNERASVMPTV
PLAVDENTISPOPVLIGAVDIAPERCVNEOS
NYMFIVSAETERNODEVINCTVSMEMBRASOPORE
HICSITVSESTCAELOMENSPIAPERFRVITVR
MENSVIDETASTRAQVIESTVMVLICOMPLECTITVRARTVS
CALCAVITTRISTESSANCTAFIDESTENEBRAS
5TETVAPROMERITISVIRTVTISADASTRAVEHEBAT
INTVLERATQVEALTODEBITAFAMAPOLO
IMMORTALISERISNAMMVLTALAVDEVIGEBIT
VIVAXVENTVROSGLORIAPERPOPVLOS
TECOLVITPROPRIVMPROVINCIACVNCTAPARENTEM
10OPTABANTVITAMPVBLICAVOTATVAM
EXCEPERETVOQVONDAMDATAMVNERASVMPTV
PLAVDENTISPOPVLIGAVDIAPERCVNEOS
Column 2:
CONCILIVMPROCERVMPERTEPATRIAALMAVOCAVIT
SEQVETVODVXITSANCTIVSORELOQVI
15PVBLICVSORBATASMODOLVCTVSCONFICITVRBES
CONFVSIQVESEDENTANXIATVRBAPATRES
VTCAPITEEREPTOTORPENTIAMEMBRARIGESCVN͡T
VTGREXAMISSOPRINCIPEMAERETINERS
PARVATIBICONIVNXMAGNISOLACIALVCTVS
20HVNCTVMVLITITVLVMMAESTASERENADICAT
HAECINDIVIDVISEMPERCOMESADDITAFVLCRI
VNANIMAMTIBISELVSTRAPEROCTODEDIT
DVLCISVITAFVITTECVMCOMESANXIALVCEM
AETERNAMSPERANSHANCCVPITESSEBREVEM
CONCILIVMPROCERVMPERTEPATRIAALMAVOCAVIT
SEQVETVODVXITSANCTIVSORELOQVI
15PVBLICVSORBATASMODOLVCTVSCONFICITVRBES
CONFVSIQVESEDENTANXIATVRBAPATRES
VTCAPITEEREPTOTORPENTIAMEMBRARIGESCVN͡T
VTGREXAMISSOPRINCIPEMAERETINERS
PARVATIBICONIVNXMAGNISOLACIALVCTVS
20HVNCTVMVLITITVLVMMAESTASERENADICAT
HAECINDIVIDVISEMPERCOMESADDITAFVLCRI
VNANIMAMTIBISELVSTRAPEROCTODEDIT
DVLCISVITAFVITTECVMCOMESANXIALVCEM
AETERNAMSPERANSHANCCVPITESSEBREVEM
Column 1:
Nymfius aeterno devinctus membra sopore
hic situs est, caelo mens pia perfruitur.
Mens videt astra, quies tumuli complectitur artus,
calcavit tristes sancta fides tenebras.
5Te tua pro meritis virtvtis ad astra vehebat
intuleratque alto debita fama polo.
Immortalis eris, nam multa laude vigebit
vivax venturos gloria per populos.
Te coluit proprium provincia cuncta parentem,
10optabant vitam publica vota tuam.
Excepere tuo quondam data munera sumptu
plaudentis populi gaudia per cuneos.
Nymfius aeterno devinctus membra sopore
hic situs est, caelo mens pia perfruitur.
Mens videt astra, quies tumuli complectitur artus,
calcavit tristes sancta fides tenebras.
5Te tua pro meritis virtvtis ad astra vehebat
intuleratque alto debita fama polo.
Immortalis eris, nam multa laude vigebit
vivax venturos gloria per populos.
Te coluit proprium provincia cuncta parentem,
10optabant vitam publica vota tuam.
Excepere tuo quondam data munera sumptu
plaudentis populi gaudia per cuneos.
Column 2:
Concilium procerum per te patria alma vocavit,
seque tuo duxit sanctius ore loqui.
15Publicus orbatas modo luctus conficit urbes
confusique sedent, anxia turba, patres,
ut capite erepto torpentia membra rigescun͡t,
ut grex amisso principe maeret iners.
Parva tibi, coniunx, magni solacia luctus
20hunc tumuli titulum maesta Serena dicat.
Haec individui semper comes addita fulcri
unanimam tibi se lustra per octo dedit.
Dulcis vita fuit tecum, comes anxia lucem
aeternam sperans hanc cupit esse brevem.
Concilium procerum per te patria alma vocavit,
seque tuo duxit sanctius ore loqui.
15Publicus orbatas modo luctus conficit urbes
confusique sedent, anxia turba, patres,
ut capite erepto torpentia membra rigescun͡t,
ut grex amisso principe maeret iners.
Parva tibi, coniunx, magni solacia luctus
20hunc tumuli titulum maesta Serena dicat.
Haec individui semper comes addita fulcri
unanimam tibi se lustra per octo dedit.
Dulcis vita fuit tecum, comes anxia lucem
aeternam sperans hanc cupit esse brevem.
Column 1:
Nymfius aeterno devinctus membra sopore
hic situs est, caelo mens pia perfruitur.
Mens videt astra, quies tumuli complectitur artus,
calcavit tristes sancta fides tenebras.
Te tua pro meritis virtvtis ad astra vehebat
intuleratque alto debita fama polo.
Immortalis eris, nam multa laude vigebit
vivax venturos gloria per populos.
Te coluit proprium provincia cuncta parentem,
optabant vitam publica vota tuam.
Excepere tuo quondam data munera sumptu
plaudentis populi gaudia per cuneos.
Nymfius aeterno devinctus membra sopore
hic situs est, caelo mens pia perfruitur.
Mens videt astra, quies tumuli complectitur artus,
calcavit tristes sancta fides tenebras.
Te tua pro meritis virtvtis ad astra vehebat
intuleratque alto debita fama polo.
Immortalis eris, nam multa laude vigebit
vivax venturos gloria per populos.
Te coluit proprium provincia cuncta parentem,
optabant vitam publica vota tuam.
Excepere tuo quondam data munera sumptu
plaudentis populi gaudia per cuneos.
Column 2:
Concilium procerum per te patria alma vocavit,
seque tuo duxit sanctius ore loqui.
Publicus orbatas modo luctus conficit urbes
confusique sedent, anxia turba, patres,
ut capite erepto torpentia membra rigescun͡t,
ut grex amisso principe maeret iners.
Parva tibi, coniunx, magni solacia luctus
hunc tumuli titulum maesta Serena dicat.
Haec individui semper comes addita fulcri
unanimam tibi se lustra per octo dedit.
Dulcis vita fuit tecum, comes anxia lucem
aeternam sperans hanc cupit esse brevem.
Concilium procerum per te patria alma vocavit,
seque tuo duxit sanctius ore loqui.
Publicus orbatas modo luctus conficit urbes
confusique sedent, anxia turba, patres,
ut capite erepto torpentia membra rigescun͡t,
ut grex amisso principe maeret iners.
Parva tibi, coniunx, magni solacia luctus
hunc tumuli titulum maesta Serena dicat.
Haec individui semper comes addita fulcri
unanimam tibi se lustra per octo dedit.
Dulcis vita fuit tecum, comes anxia lucem
aeternam sperans hanc cupit esse brevem.
Apparatus
Text follows CIL and CLE. Picture checked by Spalla 2025.
Main Translation
Translation |
Column 1: His body bound fast by eternal slumber, here lies Nymfius, his pious soul enjoying heaven. His soul looks upon the stars while the silence of the tomb embraces his limbs, and his holy faith trampled upon the sad darkness of death. In return for the merits of your virtue, your destined fame carried you to the stars, bringing you to heavens on high. Immortal you shall be, for your glory will live and thrive with much praise through peoples (generations) to come. The entire province honored you as its own parent, and public vows desired life for you; the public services (games) formerly given at your expense received expressions of joy throughout rows of cheering people. Column 2: Through you your fatherland that nurtured you summoned the council of the chief men, daying that it spoke more solemnly through your mouth. Public mourning (grief) now afflicts the bereaved cities, and the confused fathers sit like an anxious crowd, as with the loss of the head the numb limbs grow stiff, and as with the loss of its eader the powerless flock mourns. Oh husband, as a small consolation of her immense grief, Serena, full of sadness, dedicates this inscription on the tomb to you. She, always present as the inseparable sharer of your couch, devoted herself singlemindedly to you through eight lustra. Sweet was life with you. Your wife, keenly desiring eternal light, hopes that this life be short. |
---|---|
Citation | H. S. Sivan |
Other Translations
-
Ci-gît Nymfius, membres saisis d'éternelle torpeur; son âme pieuse goûte aux joies du ciel, son âme vois les astres; la tombe enferme en paix son corps. Fidèle, il a vaincu les sinistres ténèbres. Un renom mérité te portait vers les astres et t’avait élevé jusqu’au faîte des cieux. Tu seras immortel: la multiple louange fera vivre à jamais ta gloire chez les peuples. La province unanime en toi chérit son père, les voeux du peuple entier te souhaitaient la vie. Lex jeux donnés par ta munificence ont eu sur les gradins les vivats de la foule.
Par toi Mère Patrie convoqua l’Assemblée, jugeant qu’elle parlait saintement par ta bouche. Le deuil du peuple abat les cités orphelines; figés, le sénateurs siègent en foule anxieuse; ainsi, tête coupée, les membres se raidissent; ainsi troupeau sans chef s’afflige et s’alanguit. Faible secours d’un deuil immense, ton épouse, Serena l’affligée te dédie cette pierre, compagne de toujours d’un lit inséparable, tout entière donnée à toi pendant huit lustres. Douce fut près de toi la vie. Triste, elle attend la lumière éternelle et veut celle-ci brève. (French , J. M. Pailler) - Ninfio, vencido su cuerpo por el sueño eterno, aquí está enterrado, mientras que su buen corazón disfruta del cielo. Su alma contempla las estrellas, el descanso de la tumba envuelve sus miembros, su santa fe ha pisado las oscuras tinieblas de la muerte. Tu merecida fama te ha elevado hasta el firmamento, por los méritos de tus virtudes, y te ha colocado en lo más alto del cielo. Serás inmortal, pues, con gran alabanza, vivirá entre las gentes venideras tu gloria perdurable. Toda la provincia de Aquitania te honró como a su propio padre, deseos hechos públicos querían que siguieras vivo. Recibieron los dones concedidos por tu generosidad en tiempos pasados, motivos de alegría de un pueblo que te aclamaba en todas partes. La madre patria convocó por tu mediación la asamblea de los próceres y juzgó que ella hablaba por tu propia boca más solemnemente. Un duelo generalizado consume a las ciudades recientemente huérfanas, y están todos desorientados, la multitud angustiada y los senadores, como los miembros que, privados de la cabeza, se aletargan y quedan rígidos; como rebaño que, perdido su guía, queda triste y sin rumbo. Querido esposo, tu entristecida Serena fe dedica este epitafio sobre tu tumba, pequeño consuelo de un inmenso dolor. Esta fiel compañera de tu inseparable lecho se entregó en cuerpo y alma a ti durante ocho lustros. Dichosa fue mi vida contigo; tu compañera, abatida, confiando en la existencia de la vida eterna, desea que ésta sea breve. (Spanish, C. Fernández Martínez)
- Ninfio, atados sus miembros por el sueño eterno, está enterrado aquí, su honesta alma disfruta del cielo. Su alma observa las estrellas, el descanso de su tumba abraza su cuerpo, su santa fe ha recorrido las tristes tinieblas. Tu debida fama te empujaba, por los méritos de tu virtud, hacia las estrellas, y te había llevado al alto cielo. Serás inmortal, pues tu viva gloria crecerá con alabanza a través de los pueblos venideros. La provincia entera te veneró como su propio padre, y deseaban tu vida, peticiones públicas. En otro tiempo, tomaron regalos recibidos de tu propio bolsillo, gozos de un pueblo que aplaudía a lo largo de las gradas. Tu patria nutricia convocó el consejo de los próceres por ti, y consideró que hablaba a través de tu boca de una forma más irreprochable. El dolor común hace ahora las ciudades huérfanas, y los padres, afectados, se sientan en una acongojada turba, como los miembros que, arrebatada la cabeza, se endurecen paralizados, como un rebaño que, perdido el guía, se aflige indefenso. Esposo, a ti te dedica como pequeños consuelos de un gran luto tu afligida Serena este epitafio de tu tumba. Esta compañera de tu indivisible lecho, siempre cercana, se entregó a ti con el mismo sentimiento durante ocho lustros. Dulce fue mi vida contigo; tu compañera ansiosa, confiando en la luz eterna, desea que esta sea breve. (Spanish, H. Belloc)
Prosopographical Information
-
Name Nymfius Gender Male Legal Status Roman citizen Role Dedicatee -
Name Serena Gender Female Legal Status Roman citizen Role Dedicator
Further Information
Comment
Dating proposed by Hirschfeld. Pailler proposes a mid-4th century AD date based on archaeological context of a nearby villa. He also doubts Nymfius' Christian faith, based on pagan themes and the reference to public games, condemned by the Church.
Squeeze
Have Squeeze? | no |
---|
Dating
Date (From) | 401 AD |
---|---|
Date (To) | 500 AD |
Date (Criteria) |
|
Bibliography
- CIL 13, 00128
- ILCV 01, 00391
- CLE 02099
- J. Cholodniak, Carmina sepulcralia latina epigraphica, Petersburg 1904, 106-107, nr. 289a. 🔗 link
- J. M. Pailler, L'énigme Nymfius, Gallia 44, 1 (1986), 151-165 (with photos, 152, fig. 1, 158, fig. 2 and French translation; also on alternative dating) - AE 1987, 00766 🔗 link
- AE 1987, 00766
- H. Sivan, Town, country and province in Late Roman Gaul: the example of CIL XIII 128, Zeitschr. Pap. Ep. 79 (1989), 103-113 (with English translation) - AE 1989, 00507 🔗 link
- AE 1989, 00507
- C. Fernández Martínez, Poesía epigráfica latina II, Madrid 1999, 312-313, nr. 2099 (Spanish translation) 🔗 link
- R. Sablayrolles, A. Beyrie, Carte archéologique de la Gaule 31.2 : Le Comminges, Paris 2006, 471. 🔗 link
- CLEO A001 (with Spanish translation) 🔗 link
- EDCS-10400282 🔗 link
- MQDQ 🔗 link
Images
Editing History
Created | 2025-06-16, by Fabio Spalla |
---|---|
Work Status | Confirmed |
Import Notice |
Revisions
-
by Fabio Spalla
at 2025-06-13 09:39 -
by Fabio Spalla
at 2025-06-13 11:21 -
by Fabio Spalla
at 2025-06-13 11:32 -
by Fabio Spalla
at 2025-06-13 12:04 -
by Fabio Spalla
at 2025-06-13 12:08 -
by Fabio Spalla
at 2025-06-13 12:10 -
by Fabio Spalla
at 2025-06-13 12:43 -
by Fabio Spalla
at 2025-06-13 12:50 -
by Chiara Cenati
at 2025-06-16 11:09